Een paar weken geleden kreeg ik van een cursist een artikel uit het NRC van 14 oktober waarin Ilja Leonard Pfeijffer ons opheldering geeft over waar het nou echt om gaat bij het schrijven van een roman. Jarenlang had hij ernaar gezocht: het geheim van een goede roman en nu wist hij het. Waarom werkt die uitgesponnen vertelling die vaker wel dan niet volledig uit de duim wordt gezogen? Lang dacht hij dat het stijl was. Hij schrijft: ‘Dat is ook zo, maar dat is het niet.’ Grappige zin. Nee, stijl is volgens hem een voorwaarde, niet de kern. Hetzelfde geldt voor structuur en inhoud. Waar het volgens Pfeijffer allemaal om draait is ‘het decor’. Net als bij speelfilms, waar het grootste deel van het budget opgaat aan het decor. De beste romans scheppen werelden waarnaar je telkens wilt terugkeren. Een magnifiek, betoverend decor. Dat kan exotisch zijn of juist herkenbaar; als het maar fascineert en de schrijver het met zoveel detail, geuren en kleuren beschrijft alsof hij er was opgegroeid.

Een andere grote schrijver is Jonathan Franzen. Van hem las ik een interview in de Sir Edmund (boekenbijlage van de Volkskrant) van 24 oktober. Een openhartig interview waarin er één specifiek stuk voor mij uitsprong. Pfeijffer gaat er in zijn betoog aan voorbij, maar ik denk dat Franzen hier nog een puzzelstukje van wat een roman goed maakt prijsgeeft. Hij zegt: ‘Het kost me maanden en soms jaren om een paar zinnen of een korte alinea te vangen die de situatie van een personage samenvat, dat is heel belangrijk. Een personage begint als een probleem. Geen saai probleem zoals ‘Ze had genoeg van haar echtgenoot’. Maar ‘Ze had genoeg van haar echtgenoot, maar helaas was hij de aardigste persoon in de wereld’. Kijk, dan ben je ergens.’ Franzen legt uit dat hij lang dacht dat hij boeken moest schrijven over een onderwerp, over de wereld. ‘Maar het zijn de personages, personages als kleine problemen die niet gemakkelijk kunnen worden opgelost’.

En zo lees ik er duchtig op los. Elke schrijver zal er zijn eigen theorie op nahouden, maar van dit soort inzichten wordt mijn schrijvershart wel warm. En waar ik een warm hart van krijg, dat deel ik dan weer graag met mijn lezers.