Tegenwoordig heeft iedereen een mening. Vroeger ook, maar die mening reikte vaak niet verder dan degene aan wie je die mening verkondigde. Dit in tegenstelling tot de huidige sociale media met een wereldbereik. Een sterke mening roept reacties op, positieve en negatieve. Ik heb dat een keer aan den lijve mogen ondervinden toen ik na een speech van Baudet een bericht op Facebook plaatste en daarin verkondigde opvallend veel gelijkenis te zien in de manier van redevoeren tussen Baudet en Hitler. Ik zal je de ranzige reacties die daarop volgden besparen, maar ik kan je verzekeren: The shit hit the fan. Ik leerde daaruit twee belangrijke lessen. 1) onderschat nooit de kracht van sociale media en 2) sociale media zijn verre van sociaal.

Een uitgesproken mening hebben, is een groot goed in ons vrije land. Dit viel me weer eens extra op in het programma Dwarse Denkers dat de NPO uitzond tijdens de boekenweek en schrijver Özkan Akyol mocht presenteren. Een begrijpelijke keuze, aangezien hij zelf graag zijn mening verkondigt. Daarin praat hij met bekende schrijvers die ook ‘dwarse denkers’ zijn. Maarten ’t Hart raakt ontroerd door een boekje van Kierkegaard dat hij al meer dan zestig jaar met zich meedraagt, omdat hij zich herkent in de eenling die ook Kierkegaard was. Volgens Maarten is een dwarse denker iemand die vasthoudt aan zijn of haar eigen opvatting, ongeacht wat anderen daarvan vinden. Dat hoor ik ook terug bij Roxanne van Iperen, die zich niet wil conformeren en juist opkomt voor de mensen die er niet bij horen. Herman Brusselmans kijkt op tegen Jan Cremer en wilde zijn zoals hem, maar ‘Cremer was knap en ik lelijk,’ dus dat ging niet. Brusselmans schrijft absurdistisch, want alleen zo kan je het leven doorkomen volgens hem: ‘Het leven is een grote grap. Je moet het niet te serieus nemen.’ Hij voegt daar nog wel aan toe: ‘Met uitzondering van de liefde.’

Eus, zelf vrij dwars, benadrukt in het programma en in zijn Boekenweekessay Generaal zonder leger dat de huidige generatie schrijvers geen grote thema’s meer heeft om over te schrijven. Er is te veel welvaart, we zijn verwend.

En alsof het universum hem de mond wilde snoeren, was daar het Coronavirus. We hebben weer iets om over te schrijven, een GROOT thema om een mening over te hebben. Dat doen we dan ook en masse op…je raadt het al…de sociale media (en in alle andere media). Het maakt niet uit wie je bent of wat je doet, de mening over het Coronavirus wemelt tierig. De een is voor de aanpak van Rutte, de ander tegen, de een gelooft in de expertise van het RIVM, de ander ziet er een complottheorie in. En wat me vooral opvalt: iedereen houdt vast aan zijn eigen opvatting, niemand wil zich conformeren.

Heeft het zin om in het geval van de Coronacrisis een mening te hebben? Het is een nieuw virus en niemand weet precies de effecten ervan of hoe lang dit gaat duren. Heel hard je mening erover verkondigen op sociale media is een optie, maar sta er eens één seconde bij stil wat je daarmee wilt bereiken? Iemand zegt bijvoorbeeld dat Rutte er helemaal naast zit, dat we net als een aantal buurlanden in lock-down moeten. In de reacties eronder ontstaan twee kampen: zij die het ermee eens zijn en zij die het er niet mee eens zijn. En dan? Kunnen we daar iets mee? Komen we daar verder mee? Veel mensen zijn bang, dat begrijp ik wel, maar probeer je eens te verplaatsen in Rutte en zijn ministers. Voor hen is dit ook totaal nieuw en onbekend terrein. Natuurlijk zeggen ze eerst ‘de horeca blijft open’ en een paar dagen later ‘de horeca moet dicht’ om maar een voorbeeld te geven. Zoiets heet voortschrijdend inzicht. Ik geef het je te doen, een land leiden in deze situatie, die verantwoordelijkheid te nemen.

Niets gemakkelijker dan vanaf de twitter-zijlijn je mening over een ander uit te storten. Niets gemakkelijker dan iemand te bekritiseren of toe te juichen. Niets gemakkelijker dan je oordeel klaar te hebben.

Dus stel ik de vraag: Kan dit ook anders?

In plaats van direct een mening te hebben, is het ook mogelijk de situatie eerst van meerdere kanten te bekijken. Of, probeer eens NIET vast te houden aan jouw opvatting en je WEL te conformeren aan het gegeven dat we het gewoon niet weten. Al onze meningen tasten in het duister en mogen daarom bijgesteld worden, graag zelfs. Voormalig minister Bruins gaf daarin een goed voorbeeld toen hij zijn mening durfde te herzien nadat hij een verkeerde inschatting maakte.

In tijden van crisis lijken me twee zaken van essentieel belang: 1) het niet mogen weten en 2) liefde

Ik was blij met die toevoeging van Herman Brusselmans toen hij stelde dat het leven een grote grap is. De liefde doet ertoe. De liefde voor elkaar en deze wereld. Wees flexibel van geest en breng het sociale terug op de sociale media. Heb vertrouwen, een beetje maar. Ik ben me ervan bewust dat ook dit een mening is. Misschien niet heel dwars, maar wel overwogen.